پروستات یک غده کوچیک به اندازه گردو هست که زیر مثانه قرار گرفته و دور مجرای ادرار رو می‌گیره. کار اصلیش تو تولید بخشی از مایع منی هست.
حالا وقتی سن بالا میره، مخصوصاً بعد از ۴۰-۵۰ سالگی، این غده شروع می‌کنه به بزرگ شدن.
وقتی میگیم “خوش‌خیم”، یعنی این رشد سرطانی نیست و به جاهای دیگه بدن پخش نمیشه. ولی همین بزرگ شدن می‌تونه مجرای ادرار رو فشار بده و مشکلاتی درست کنه.
⚙️ مکانیزم و دلیل ایجاد
- با بالا رفتن سن، هورمون‌های مردانه (تستوسترون) به شکل فعال‌ترش یعنی دی‌هیدروتستوسترون (DHT) تبدیل میشه.
- DHT باعث تحریک رشد سلول‌های پروستات میشه.
- این رشد بیشتر در ناحیه میانی پروستات هست که دور مجرای ادراره، پس کم‌کم راه خروج ادرار تنگ میشه.
🔹 به زبان ساده: هورمون‌ها به پروستات میگن “بزرگ شو!”، و پروستات بدون اینکه بفهمه جاش تنگه، بزرگ میشه و جلوی راه خروج ادرار رو می‌گیره.
📋 علائم شایع
وقتی پروستات بزرگ میشه، دو دسته علامت داریم:
۱. علائم ادراری ذخیره‌ای (Storage symptoms)
- تکرر ادرار (مخصوصاً شب‌ها بیدار شدن چند بار برای دستشویی — به این میگن Nocturia).
- احساس فوریت (باید سریع بری دستشویی، وگرنه ممکنه نتونی نگه داری).
- حجم ادرار هر بار کمه.
۲. علائم ادراری انسدادی (Voiding symptoms)
- ضعیف شدن فشار جریان ادرار.
- دیر شروع شدن ادرار.
- قطع و وصل شدن وسط کار.
- حس کامل تخلیه نشدن مثانه.
🚨 آلارم ساین‌ها و رد فلگ‌ها (موارد هشدار جدی)
اگر این موارد رو دیدی، دیگه موضوع فقط “بزرگی خوش‌خیم” نیست و باید سریع‌تر بررسی بشی:
- وجود خون در ادرار (هماتوری).
- درد شدید و ناگهانی ناحیه تحتانی شکم همراه با ناتوانی در ادرار کردن (احتباس ادراری حاد).
- کاهش وزن بی‌دلیل، ضعف شدید، تب و لرز (ممکنه نشونه عفونت یا سرطان باشه).
- درد استخوانی (اگر شک به متاستاز سرطان پروستات باشه).
🧪 راه‌های تشخیص
تشخیص ترکیبی از معاینه و تست‌هاست:
- شرح‌حال و پرسش‌نامه علائم ادراری (مثل IPSS که شدت علائم رو می‌سنجه).
- معاینه انگشتی مقعد (DRE): دکتر با لمس پروستات از طریق مقعد، اندازه و قوامش رو بررسی می‌کنه.
- آزمایش خون PSA:
- پروتئینی که توسط پروستات ساخته میشه.
- در بزرگی خوش‌خیم، PSA معمولاً کمی بالاتر میره ولی نه به اندازه سرطان.
- سونوگرافی پروستات و مثانه: برای دیدن اندازه پروستات، میزان ادرار باقیمانده بعد از تخلیه، و بررسی سنگ یا توده.
- در بعضی موارد، سونوگرافی ترانس‌رکتال یا MRI.
🔍 چه کسانی بیشتر در معرض خطرن؟
- سن بالای ۵۰ سال.
- سابقه خانوادگی بزرگی پروستات یا سرطان پروستات.
- چاقی و سبک زندگی کم‌تحرک.
- مصرف زیاد غذاهای چرب و فرآوری‌شده.
💡 توصیه‌های مهم
- علائم رو جدی بگیر، چون تاخیر در درمان می‌تونه باعث آسیب دائمی به مثانه و کلیه‌ها بشه.
- معاینه سالانه بعد از ۵۰ سالگی (یا ۴۵ سالگی در صورت داشتن سابقه خانوادگی).
- مصرف کمتر مایعات قبل از خواب، کاهش کافئین و الکل.
- ورزش منظم.
تو این مقاله هم میتونین ادامه این بحث رو با عنوان درمان دارویی بزرگی خوش خیم پروستات کامل بخونید.
4 راه درمان دارویی بزرگی خوش خیم پروستات و تمام اطلاعات دارویی آن ها
